هر چقدر هم‌نشینی زباله‌ها و فاضلاب‌های خانگی با طبیعت، پرخطر و آسیبزاست، ورود فاضلاب‌ها و پساب‌های صنعتی دو برابر آن برای محیط زیست فاجعه می‌‌آفریند. پسآب‌های شهرک‌های صنعتی با داشتن عناصرسنگین و مواد شیمیایی برای زمین‌های کشاورزی و آب‌های زیرزمینی در مازندران بسیار خطرناک هستند. اکنون، عطاالله کاویان مدیرکل محیط زیست مازندران در تازه‌ترین سخنانش […]
هر چقدر هم‌نشینی زباله‌ها و فاضلاب‌های خانگی با طبیعت، پرخطر و آسیبزاست، ورود فاضلاب‌ها و پساب‌های صنعتی دو برابر آن برای محیط زیست فاجعه می‌‌آفریند. پسآب‌های شهرک‌های صنعتی با داشتن عناصرسنگین و مواد شیمیایی برای زمین‌های کشاورزی و آب‌های زیرزمینی در مازندران بسیار خطرناک هستند.
اکنون، عطاالله کاویان مدیرکل محیط زیست مازندران در تازه‌ترین سخنانش بازچرخانی و استفاده چند باره و مجدد از آب را یکی از راهکار‌های کاهش فشار بر منابع آبی اعلام کرد و گفت: اجازه نمی‌دهیم شهرک‌های صنعتی بدون سیستم تصفیه فاضلاب به فعالیت خود ادامه دهند.
او افزود: واحدهای صنعتی خارج از شهرک‌های صنعتی نیز ملزم به اجرای سیستم‌های تصفیه فاضلاب و بازچرخانی آب هستند و این موضوع را به طور جدی پیگیری می‌کنیم.
کاویان با بیان اینکه بحران آب و بحران انرژی در آینده بسیار نزدیک چالش آفرین است، گفت: تغییرات اقلیمی، نوسانات آب و هوایی، افزایش جمعیت و بارگذاری‌های نامتناسب جمعیتی در استان سبب بروز مشکلات در بخش آب و انرژی شده است.
او افزود: تغییر الگوی استفاده از منابع آب و انرژی نیز به گونه‌ای شده است که اگر با همین شیوه ادامه یابد در سال‌های آینده مشکلات بسیار زیادتر خواهد شد.
مدیرکل محیط زیست مازندران ادامه داد: خالی شدن مخازن سد‌های مازندران از منابع زنگ خطر در این بخش را به صدا درآورده است و اگر مدیریت مناسبی در مصرف آب به ویژه در صنایع نداشته باشیم بحران جدی‌تر خواهد شد.
او اتصال شهرها و مناطق شهری به سیستم تصفیه فاضلاب را نیز راهکار دیگری برای عبور از بحران آب در آینده دانست و گفت: محیط زیست در کمترین زمان ممکن مجوز‌های لازم را به پیمانکاران و شرکت آب و فاضلاب استان برای اجرای تصفیه فاضلاب‌های خانگی می‌دهد.
او با بیان اینکه قیمت آب اکنون واقعی نیست، افزود: با توجه به کمبود منابع آبی قیمت آب در آینده نزدیک افزایش خواهد داشت به همین دلیل صنایع هرچه سریع‌تر موضوع بازچرخانی آب را در دستور کار خود قرار دهند.
در زباله‌های خانگی از هر تن زباله می‌توان حدود ۱۴ دلار استفاده کرد
مهران جوان‌بخت، استاد دانشکده شیمی دانشگاه امیرکبیر در این باره با اشاره به مورد توجه قرار دادن بحث فرهنگی برای زباله در سطح مازندران اظهار کرد: فرآیندی که باید بر روی زباله‌ها انجام شود متکی به تفکیک زباله از مبداء است که به صورت تخصصی در حوزه فرهنگی بسیار جای کار دارد.
وی تصریح کرد: پس از اقدامات فرهنگی در حوزه زباله باید تولید انرژی از پسماندهای تر و شیرآبه‌ها که در شهرهای شمالی کشور زیاد است در اولویت کار مسئولان قرار گرفته شود.
جوان‌بخت با اشاره به اینکه پس از موضوع فرهنگی با استفاده از تکنولوژی روز و توانمندی‌های داخلی می‌توان اقدامات بسیار خوبی در حوزه پسماند انجام داد، گفت: با جداسازی مواد واجزای با ارزش افزوده بالا از این پسماندها درتولید کمپوست و انرژی می‌تواند مورد استفاده قرار گرفته شود.
جوان‌بخت بسیاری از زباله‌های صنعتی، الکتریکی و الکترونیکی را غنی از فلزات با ارزش طلا، نقره و پالادیوم دانست و افزود: در زباله‌های خانگی از هر تن زباله می‌توان حدود ۱۴ دلار استفاده کرد که با افزودن زباله‌های الکتریکی و الکترونیکی این عدد بالاتر می‌رود.
وی بیان کرد: استفاده درست از زباله‌ها که دارای ارزش افزوده بسیار بالاست باعث اشتغا‌ل‌زایی در منطقه، زندگی بهتر می‌شود درواقع یک فرصت مناسب برای کمک به محیط زیست است.
رییس مرکز تحقیقات انرژیهای تجدید پذیر دانشگاه امیرکبیر میزان زباله شهرها را از نظر جنبه‌های توریستی و اجتماعی متفاوت عنوان کرد و ادامه داد: به عنوان نمونه شهری که ۱۰ برابر جمعیتش توریست دارد مطمئنا با سیاستگذاری درست در منطقه می‌توان به آسانی ضوابط
محیط زیستی و تفکیک پسماند صورت گیرد و اگر این فرهنگ سازی انجام نشود قاعدتا یک تهدید برای منطقه محسوب می‌شود.
جوان‌بخت مزایده گذاشتن پسماند و زباله‌های شهری که توسط شهرداری‌ها انجام می‌شود را یک چالش دانست و گفت: زباله فرآیندی دارد که باید به درستی انجام شود اما اگر پیمانکاری برای منافع مقطعی خود به عنوان مثال انواع باطری‌ها را که برایش توجیه اقتصادی ندارد در جای دیگری دفن کند فقط مشکل زباله حل می‌شود و از لحاظ زیست محیطی کمکی نکرده است.
وی با بیان اینکه سازمان‌های بالادستی و شهرداری‌ها باید فرآیندهای تفکیک زباله را به صورت صحیح برنامه ریزی کنند، اظهار کرد: مراحل تفکیک زباله باید به گونه‌ای باشد که پیمانکار فقط منافع خود را در نظر نگیرد بلکه به محیط زیست و جامعه هم توجه داشته باشد.
رییس مرکز تحقیقات انرژیهای تجدید پذیر دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه برای شهرک‌های صنعتی باید مکان مناسب و استانداردهای مرتبط با پسماندها و پسآب‌ها در نظر گرفته شود، تصریح کرد: می‌توان با تصفیه پسماندها و پسآب‌ها در آبیاری فضای سبز و کاربردهای صنعتی درهمان شهرک‌ها استفاده شود.
جوان‌بخت خاطرنشان کرد: در مازندران پسماندهای محصولات کشاورزی زیاد است که می‌تواند جهت موادی با ارزش افزوده بالا استفاده شود به عنوان مثال در تصفیه آبها و یا مواد الکترودی و پایه کربنی در باطری‌ها و ذخیره سازها استفاده شود.
وی افزود: کشور ایران باید با پسماندها همان کاری را انجام دهد که دنیا در حال انجام دادن است، هرچند عناصر آلاینده در پسماندها به میزان خشک و تر بودن متفاوت است اما قطعا این پسماندها می‌تواند به عنوان یک سرمایه دیده شود.
متأسفانه فاضلاب‌های استان سر از رودخانه‌های اصلی در می‌آورند
عزیز عابسی عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل و عضو سابق هیات علمی پژوهشی مؤسسه فناوری جرجیا آمریکا (جرجیاتک) در گفت‌وگویی با مهر با بیان اینکه حوضه آبریز دریای خزر دارای بیش از ۶ هزار آبریز اصلی و ۱۳۰ رودخانه منتهی به آن شامل رودهای سمور و گرگان رود، اورال، ولگا، کورا، سفیدرود، سولاک است، گفت: متأسفانه فاضلاب‌های استان سر از رودخانه‌های اصلی در می‌آورند و از آنجا به دریا می‌رسند و باعث مرگ و میر آبزیان و بیماری این موجودات می‌شوند.
وی با بیان اینکه در بابلرود و سیاهرود ماشین‌های تخلیه فاضلاب لجن‌ها را در بستر رودخانه می‌ریزند، اظهار کرد: بیشترین جمعیت ساکن در سواحل دریای خزر مربوط به ایران بوده که بخش عمده این جمعیت در شهرهای استان مازندران که جمعیت متراکم و شناور دارند، زندگی می‌کنند. بخشی از این شهرها تصفیه خانه فعال ندارند و با واسطه یا بی‌واسطه آلاینده‌های آنها به دریای خزر می‌شوند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل به شهرک‌های صنعتی استان هم اشاره‌ای کرد و گفت: بخشی از شهرک‌های صنعتی از سیستم تصفیه خانه بی بهره هستند و بخشی هم که این سیستم را دارند به درستی از آن استفاده نمی‌کنند.
وی ورود آلودگی‌های میکروبی را از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی خزر و منابع آبی استان عنوان کرد و افزود: در بستر رودخانه‌های استان برداشت شن انجام می‌شود که مشکلاتی نظیر فرسایش خاک، از بین رفتن پوشش گیاهی و گل آلود شدن منابع آبی را به همراه دارد.
لزوم دستیابی به راهکاری بنیادی برای حل مشکل
عابسی منشأ این آلودگی میکروبی را ورود آلودگی فلزات سنگین به خزر دانست و گفت: شناگاه‌های استان بار میکروبی بالایی دارند و بر اساس مطالعات علمی بیشتر بار میکروبی وارد شده به خزر از طریق رودها است.
وی راهکار حل بسیاری از مشکلات را استفاده از نخبگان دانست و گفت: متأسفانه در کشور استخدام و استفاده از بورسیه تحصیلی به طور درستی برنامه ریزی نشده است و افرادی که صلاحیت علمی و مدیریتی ندارند به جایگاهی می‌رسند که شایسته آن نیستند.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل بر دستیابی به راهکاری بنیادی برای حل مشکلات کشور تاکید کرد و افزود: اگر این موضوع مدیریت نشود در سال‌های آینده آلودگی منابع آبی استان بیش از این از کنترل خارج شده و این آلودگی سبب بروز انواع بیماری‌ها می‌شود.
*مساله سلامتی مردم است
گرچه آنطور که نماینده مردم بابل، تیرماه امسال اعلام کرد، ۱۰ تصفیه خانه فاضلاب صنعتی در مازندران راه اندازی شد، این تعداد تصفیه خانه برای مازندران لازم است اما قطعا کافی نیست و از آن مهم‌تر، همانطور که در سخنان عزیز عابسی استاد دانشگاه و پژوهشگر نیز ذکر شد، بسیاری از کارخانه‌ها و شهرک‌های صنعتی هم که به اصطلاح به تصفیه خانه مجهز هستند، تصفیه‌خانه‌هایشان به روز و فعال نیست و این خود، بزرگترین مشکل در این زمینه بشمار می‌رود که نیازمند نظارت و پایش دقیق ناظران و کارشناسان محیط زیست استان و در صورتِ نیاز، برخورد و مقابله قضایی است زیرا مساله پسماندها و پساب‌های صنعتی، به طور جدی و مستقیم بر روی سلامت و بهداشت جامعه اثر منفی می‌گذارد و به راحتی نمی‌توان و نباید از کنار آن
عبور کرد.
