مائده مطهری زاده از چند روز گذشته که موضوعِ جاده سازی در دلِ زیبایی‌های جنگل گلیران بابل به بهانه توسعه معدن و در پی آن قطع درختان بی شمار هیرکانی مورد توجه قرار گرفت، کارشناسان و دلسوزان منابع طبیعی بیش از پیش نگرانِ جاده سازی‌ها، تخریب و غارتِ هیرکانی شده‌اند. جاده سازی، در وسطِ جنگلهای […]
مائده مطهری زاده
از چند روز گذشته که موضوعِ جاده سازی در دلِ زیبایی‌های جنگل گلیران بابل به بهانه توسعه معدن و در پی آن قطع درختان بی شمار هیرکانی مورد توجه قرار گرفت، کارشناسان و دلسوزان منابع طبیعی بیش از پیش نگرانِ جاده سازی‌ها، تخریب و غارتِ هیرکانی شده‌اند.
جاده سازی، در وسطِ جنگلهای ارزشمند و منحصربفرد هیرکانی، علل مختلف و متنوعی دارد، از جاده سازی برای حمل مصالح و ساختمان‌سازی گرفته تا معدن‌کاوی و آفرود و … .
اما نگرانیِ دوستداران هیرکانی از آنجا نشات میگیرد که دامنه این جاده سازی‌ها پا را از این هم فراتر گذاشته و راه را برای غارت و تخریب و به طور مستقیم قاچاقِ چوب از جنگلهای هیرکانی هموار می‌کند.
طی روزهای گذشته کلیپی در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که یک راننده نیسان در مناطق بالادست جنگلهای هیرکانی در منطقه گلیران به تمجید جاده ساخت شده در کنار دره‌های بسیار عمیق می‌پردازد و انتشار این فیلم بازتاب‌های گسترده‌ای در بین دوستداران محیط زیست و منابع طبیعی به وجود آورد. در فیلم منتشر شده توسط راننده نیسان در جاده‌های گلیران هیچ خودروی دیگری در این محور تردد ندارد و فقط چند راس گاو متعلق به دامداران بومی منطقه قابل مشاهده است.
کارشناسان با تحلیل فیلم موجود بر این باورند هیچ ضرورتی ندارد که جاده‌های بسیار خلوت مناطق بالادست جنگلهای هیرکانی در شهرهای مختلف مازندران به این شکل جاده سازی و مهمتر اینکه آسفالت شود. کارشناسان اهمیت جنگلهای گلیران را برای ادامه حیات این شهرستان بسیار ضروری می دانند که در صورت تخریب بیشتر آن بدون تردید باید در انتظار بیابانی شدن مناطق پایین دست این شهرستان باشیم. با توجه به اینکه شهرستان بابل دارای حدود ۵۰ هزار هکتار اراضی شالیزاری است و آبیاری این اراضی شالیزاری منوط به ذخیره مناسب آب و تقویت سفره های زیر زمینی است حفظ جنگلهای گلیران به یک دغدغه جدی شهروندان و فعالان زیست محیطی تبدیل شده است.
منطقه جنگلی گلیران بابل که در ۷۰ کیلومتری جنوب این شهرستان در بخش بندپی شرقی واقع شد در حال حاضر انبوه ترین جنگلهای هیرکانی این خطه از شمال کشور در این منطقه واقع شده است. در این منطقه معدن زغال سنگی حدود نیم قرن پیش جانمایی شد که این امر زمینه جاده سازی های در قلب این جنگل برای توسعه و بهره برداری بیشتر از زغال سنگ را فراهم کرد. آغاز به کار معدن گلیران از سال ۱۳۵۵ بود، اما بهره برداری از آن به صورت دولتی در سال ۱۳۷۵ روی داد. این معدن در سال ۱۳۸۳ به بخش خصوصی واگذار شد، اما به دلیل اینکه نتوانست از این معدن به خوبی بهره برداری کند، اما در دهه ۹۰ با تعدیل کارگرانش از ۱۵۰ به ۳۵ نفر، در آستانه تعطیلی قرار گرفت. معدن گلیران سال ۱۳۹۶ با ۳۵ کارگر و استخراج روزانه ۵۰۰ تن مواد معدنی شروع به کار کرد و پس از آن هم میزان تولیدش با افزایش تعداد کارگران بیشتر شد تا این که اکنون به چند برابر زمان آغاز به کار رسیده است. در خردادماه سال جاری تعریض و آسفالت راه دسترسی به این معدن سبب شد هزاران اصله درخت هیرکانی قطع شود و در آن مقطع موجی از نگرانی را در بین شهروندان و دوستداران محیط زیست فراهم کرد.
کارشناسان محیط زیست نقش جنگلهای انبوه گلیران بابل را در تولید و تنظیم آب برای روستاها و شالیزارهای پایین دست بسیار مهم می دانند و هر اقدامی که سبب قطع یک اصله درخت را فراهم کند از دیدگاه این کارشناسان تحت هیچ شرایطی پذیرفتنی نخواهد بود.
در روزهای گذشته بسیاری از فعالان زیست محیطی صاحب نام با استفاده از ظرفیت شبکه های اجتماعی و اشتراک گذاری پیام های مختلف از مسوولین خواستند برای حفظ جنگلهای گلیران بابل حساسیت بیشتری داشته باشند. دوستداران محیط زیست در هفته گذشته کارزای را برای حفظ جنگلهای گلیران تشکیل دادند که این امر بازتاب های گسترده ای در سطح ملی داشته است. در این کارزار خطاب به رئیس سازمان محیط زیست کشور آمده است: “اعتراض به مرگ شاهرگ حیات بابل با گاز رسانی و جاده‌سازی” بانو شینا انصاری به استحضار می‌رساند جنگلهای بالادست بندپی شهرستان بابل با انواع جاده‌سازی‌ها، ویلاسازی‌ها، گازرسانی در حال جان دادن است.
هیچ‌کس مخالف خدمات‌رسانی به مناطق دوردست نیست، اما اگر بیشتر بیاندیشیم که چنین فعالیت‌هایی به دلیل عدم توجه به تصویر بزرگ‌تر سرزمین و نبود نظارت و برنامه بلندمدت، با تخریب جنگل موجب تهدید آینده تمام مردم شهرستان شده و می‌شود که در ادامه آن با هجوم افراد ویلاساز دلال و افراد غیربومی و افزایش روند تخریب طبیعت و سیل‌های ویرانگر بر سر همان مردم جنگل‌نشین می‌گردد. ” دوستداران محیط زیست و منابع طبیعی بر این باورند یکی از علت‌های سرعت بخشی در قاچاق چوب درختان جنگلی دسترسی آسان به مناطق بسیار بال
ا دست جنگل است. کشف قاچاق چوب در مازندران که در ماه‌های گذشته در محدوده زیر پنج تن بود به یک باره با جهشی چند برابری به حدود۳۰ تن رسیده است. بدون تردید اگر جاده سازی‌ها با این سرعت در قلب جنگلها پیشروی نمی‌کرد با توجه به شیب‌های بسیار تندی که در جنگلها موجود است حمل قاچاق چوب با اسب بسیار مشکل است. این جاده سازی‌ها سبب شد که خدمات آب و برق و گاز هم به مناطق بالادست جنگلها راه پیدا کند که خود این زیر ساخت‌ها هم عاملی برای تخریب محیط زیست و جنگلهای مازندران شد.
۲۸ تن قاچاق چوب جنگلی در ساری
جانشین انتظامی مازندران در همین روزها طی گفت‌وگویی اظهار کرد: ۲۸ تن چوب جنگلی قاچاق به همراه دو خودروی باری کامیون و نیسان در شهرستان ساری کشف شد.
سردار سیدموسی حسینی گفت: در راستای مبارزه با قاچاق محصولات و فرآورده‌های جنگلی، مأموران پاسگاه “هولار” شهرستان ساری در مسیر حوزه استحفاظی به ۲ خودروی کامیون و نیسان حامل چوب مشکوک شدند. وی افزود: مأموران خودروهای مورد نظر را متوقف و در بازرسی از آن‌ها ۲۸ تن چوب که به صورت غیر مجاز از جنگلهای شهرستان ساری برداشت شده بود، کشف کردند.
جانشین انتظامی مازندران ادامه داد: رانندگان خودروهای کامیون و نیسان پس از تشکیل پرونده به مرجع قضائی معرفی و محصولات قاچاق کشف شده به اداره منابع طبیعی شهرستان ساری تحویل داده شد. حسینی با اشاره به اینکه قطع درختان جنگلی، به تاراج بردن منابع ملی بوده و تبعات زیست محیطی زیادی را در پی دارد، از شهروندان خواست تا در صورت مشاهده فعالیت غیرقانونی قاچاقچیان چوب و محصولات حاصل از آن مراتب را سریعاً به پلیس ۱۱۰ اطلاع دهند. قدمت جنگلهای هیرکانی به طور دقیق مشخص نیست، اما بر اساس آخرین نظرات کارشناسان قدمت جنگلهای هیرکانی بیش از ۴۰ میلیون سال برآورد شده و بازمانده دوره سوم زمین شناسی هستند. از همین جهت به فسیل‌های زنده شهرت دارند و در حوزه باستان شناسی و گیاه شناسی یک موزه طبیعی به شمار می روند. در دنیایی که تاکنون هزاران گونه گیاهی و جانوری منقرض شده اند، مجموعه ای کهن با قدمتی این چنینی نه تنها یادگاری با ارزش از دل تاریخ است، بلکه منبع عظیمی از گونه های منحصر به فرد زنده است که باید حفظ شود. اما اهمیت جنگل های هیرکانی تنها از بعد قدمت آن نیست، چرا که این جنگلها علاوه بر تامین اکسیژن، در ذخیره مقادیر بسیار زیاد آب، حفاظت از بافت خاک و جلوگیری از جاری شدن سیل نقش بسیار مهمی دارند. ارتفاع رویش درختان هیرکانی از سطح دریا آغاز می شود و تا ۲ هزار و ۸۰۰ متری ادامه می یابد. این پوشش گیاهی زمانی ۵۵ هزار کیلومتر مربع مساحت داشت که تاکنون ۵۱ درصد آن منقرض شده و تنها از ۱۰ درصد آن حفاظت صورت می گیرد. همچنین در حال حاضر جنگلهای هیرکانی از غنی ترین اکوسیستم های جهان محسوب می شوند به طوری که بیش از ۲۹۶ گونه پرنده و در حدود ۶۰۰ گونه پستاندار، ۶۷ گونه ماهی، ۲۹ گونه خزنده و ۱۵۰ گونه درختی و بوته ای بومی (اندمیک) مانند درختان انجیلی و شمشاد در این جنگل ها زندگی می کنند. از گونه های پرندگان ساکن در اکوسیستم جنگلهای هیرکانی می توان به گنجشک سانان، سار، دارکوب، اردک نوک پهن، قرقاول خزری، کبک، بلدرچین، کبوتر جنگلی، شاهین، قوش، دال، قرقی، اردک خاکستری، عقاب و جغد اشاره کرد و از گونه های پستانداران ساکن در این زیست بوم می توان مرال، شوکا، گرگ، گراز، خرس قهوه ای، روباه سر دو سیاه، شغال، سمور، تشی، خارپشت، موش جنگلی، خرگوش، گربه وحشی، گورکن و اسبچه خزر را نام برد. درختان این جنگل ها از نوع مختلط پهن برگ حاشیه جنوب دریای خزر است که با آب و هوای نیمه مدیترانه ای و مرطوب سازگارند. جنگل های هیرکانی بر اساس ارتفاعی که در آن هستند (سطح دریا، کوهپایه های کم ارتفاع، کوهپایه های بلند، نقاط خیلی مرتفع) غالباً پوشش گیاهی متفاوتی دارند. از معروف ترین درختان این جنگل ها می توان راش، بلوط، توسکا، نارون، زبان گنجشک و شمشاد را نام برد. سوتیتر: جاده سازی، در وسطِ جنگلهای ارزشمند و منحصربفرد هیرکانی، علل مختلف و متنوعی دارد، از جاده سازی برای حمل مصالح و ساختمان‌سازی گرفته تا معدن‌کاوی و آفرود و … اما نگرانیِ دوستداران هیرکانی از آنجا نشات میگیرد که دامنه این جاده سازی‌ها پا را از این هم فراتر گذاشته و راه را برای غارت و تخریب و به طور مستقیم قاچاقِ چوب از جنگلهای هیرکانی هموار می‌کند.
