مائده مطهری زاده استان مازندران رتبه اول کشت برنج در کشور را دارد و بدیهی ست که عمده تامین کننده نیاز کشور به برنج هم باشد. اما بی آبی و خشکسالی در طول سالهای اخیر، کشاورزی را در این استان با چالش‌های متعددی مواجه ساخته و در این بین، راهکارهای زیادی هم به آزمون گذاشته […]
مائده مطهری زاده
استان مازندران رتبه اول کشت برنج در کشور را دارد و بدیهی ست که عمده تامین کننده نیاز کشور به برنج هم باشد. اما بی آبی و خشکسالی در طول سالهای اخیر، کشاورزی را در این استان با چالش‌های متعددی مواجه ساخته و در این بین، راهکارهای زیادی هم به آزمون گذاشته شده است.
یکی از این روش‌ها، خشکه کاری برنج بوده است که از دو سال پیش تاکنون در زمین‌های کشاورزیِ کم آب انجام می‌گیرد.
آینده برنج به فعالیت‌ها، اتخاذ و گسترش راهبردهایی بستگی دارد که آب در برنامه‌ریزی‌ها بطور موثری استفاده شود، کشت برنج به روش خشکه کاری همراه با کاهش ۷۰ تا ۹۰ درصدی مصرف آب یکی از این روش‌هاست که سال گذشته در سطح ۵۰ هکتار در شرق مازندران عملیاتی شد.
شیوه کشت کنونی شالی در مناطق شمالی مازندران، گیلان و بخشی از گلستان به روش سنتی – غرقابی است یعنی در هر هکتار به روش سنتی بین ۱۲ تا ۱۵ هزار مترمکعب و در برخی از مناطق استان تا ۱۸ هزار مترمکعب آب نیاز دارد.
جهاد کشاورزی مازندران در راستای اهمیت حفظ تولید برنج به عنوان یکی از کالاهای اساسی و استراتژیک و در مقابله با کم‌آبی و مدیریت مصرف آب در اراضی کشاورزی و همچنین سازگاری با شرایط خشکی و بحران کمبود آب، امسال خشکه کاری برنج را در حدود ۵۰ هکتار از اراضی شالیزاری منطقه شرق استان مورد حمایت جدی قرار داده است.
در همین پیوند مردادماه سال گذشته، همسو با اهمیت ترویج و گسترش روش خشکه کاری برنج تور بازدید خبرنگاران با حضور معاون بهبود تولیدات گیاهی، مدیر زراعت، مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی و مشاور رییس و مدیر روابط عمومی سازمان جهاد کشاورزی مازندران از طرح الگویی خشکه کاری برنج در مزرعه ۱۴ هکتاری دشت ناز میاندرود و مزرعه ۲ هکتاری کشاورز پیشرو در روستای حسین آباد بهشهر برگزار شد.
کارشناسان برنجکاری، کاهش مصرف انرژی و حفظ سلامت کشاورزان، کاهش ۴۰ درصدی هزینه کارگری، مصرف بذر، آماده سازی زمین، حفظ خاک، یکنواختی در سبز شدن مزرعه و رسیدن یکنواخت محصول و امکان استفاده آسان تر از کمباین برای برداشت، جلوگیری از هدر رفتن کود و افزایش اکسیژن خاک را از مزایای کشت خشکه کاری شالی برمی‌شمارند.
مدیر زراعت جهاد کشاورزی مازندران نیز با اظهار اینکه طرح خشکه کاری برنج در ۵۰ هکتار از اراضی شالیزاری شرق استان اجرا شد، گفت: اگر بتوانیم طرح خشکه کاری را به درستی ترویج کنیم، می‌توان در توسعه اراضی شالیزاری و کشت برنج حتی در شرایط کم آبی نیز اقدام کرد.
وی از تدوین و تهیه برنامه آموزشی برای خشکه کاری برنج در استان خبر داد و گفت: با توجه به شرایط کم آبی در استان چاره‌ای به جز اینکه به سمت روش کشت خشکه کاری برنج برویم، نداریم.
حقیقی خشکه کاری را بهترین روش جایگزین کشت غرقابی برشمرد و گفت: در سال جاری محدودیت منابع آبی سبب شده تا حدود ۶هزار هکتار کشت برنج نسبت به سال گذشته کمتر شود.
وی تصریح کرد: در خشکه کاری برنج علاوه بر کاهش چشمگیر میزان آب مصرفی به حدود ۷۰ درصد روش عادی، امکان استفاده از انواع کارنده‌های گندم اعم از خطی‌کارها، ردیف کارها و حتی بصورت تک بذر برای کشت برنج نیز فراهم خواهد شد که زحمت کشاورزان و مشقت‌های کشت برنج را نیز بسیار کاهش می‌دهد و از نظر عملکرد نیز با توجه به میزان اجرای توصیه‌های تحقیقاتی مناسب منطقه، محصولی مطلوب و سودمند به کشاورز می‌دهد.
مدیر زراعت برنج جهاد کشاورزی مازندران تصریح کرد: روش خشکه کاری برنج در واقع فرصتی برای مقابله با تهدید اقلیمی و آبی کشور با هدف ارتقاء بهره‌وری نهاده‌های کشاورزی به ویژه آب، کود و سموم شیمیایی است. وی گفت: با ترویج کشت برنج به این روش و افزایش حمایت‌های دولت از طریق ارائه تسهیلات کم بهره، امید است کشت برنج با این روش به میزان قابل توجهی افزایش یابد.
یک کشاورز بهشهری از روستای حسین آباد موفق شده، برنج را به روش خشکه کاری و بدون مصرف آب زیاد کشت کرده و محصولی بسیار باکیفیت و با عملکردی برابر با روش کشت غرقابی، برداشت کند.
این کشاورز می‌گوید: تقریباً به مدت هفت سال است که برنج را به صورت خشکه کاری کشت می‌کنم، در این روش، برخلاف روش سنتی کشت برنج که به صورت غرقابی انجام می‌شود، بذر برنج در بستر خشک به صورت مستقیم، کشت شده و آبیاری آن برخلاف روش غرقاب مرسوم و رایج، به صورت دوره‌ای و برحسب نیاز و شرایط خاک انجام می‌شود. بعد از چند سال کشت به روش خشکه‌کاری متوجه ظرافت‌های کشت به روش خشکه کاری شدم و توانستم محصول بسیار با کیفیت، با تناژ بالا و در عین حال با مصرف آب کم تولید کنم و امسال هفتمین سال است که برنج به روش خشکه کاری کشت می‌کنم.
همانطور که بیان شد، بزرگترین مزیت کشت برنج به روش خشکه کاری صرفه جویی در مصرف آب است در این روش حداقل مصرف آب ۵۰ درصد کاهش می‌یابد. این کشاورز بهشهری ادامه داد: مهمترین نکته در کشت برنج به روش خشکه کاری کاشتن به موقع محصول است نباید در کشت تاخیر داشته باشیم و در اردیبهشت ماه کار کشت محصول را انجام دهیم.
در همین راستا، علیرضا علیزاده مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی مازندران در این رابطه گفت: خوشبختانه دشت ناز همکاری خوبی در کارهای تحقیقاتی به ویژه در بخش آب و خاک دارد که روش خشکه‌کاری برنج به عنوان طرح الگویی در این منطقه به خوبی در حال انجام است.
وی با بیان اینکه خشکه‌کاری برنج به دو روش آبیاری بارانی و نوار تیپ انجام می‌شود، گفت: با این دو روش بر خلاف روش غرقابی، توجیه اقتصادی بر میزان آب مصرفی در مزرعه دارد.
علیزاده اظهار کرد: به ازای هر هکتار ۵۴ میلیون تومان برای سامانه نوین آبیاری کمک بلاعوض اختصاص داده می‌شود و برای هر هکتار اجرای آبیاری کم‌فشار ۱۹ میلیون تومان اختصاص داده می‌شود.
احسان عباسپور معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران در ادامه با اشاره به اینکه با توجه به شرایط کم بارشی که در کشور و به تبع در استان مازندران داریم خشکه کاری برنج روش مقرون بصرفه در منابع آبی است که در استان در حال انجام است، گفت: چهار استان متولی اجرای طرح خشکه‌کاری شدند که در قالب دو پروژه تحقیقاتی، اجرایی انجام می‌شود. معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی مازندران اظهار کرد: در حال حاضر ۴۶.۵ هکتار در ۶ شهرستان با همکاری کشاورزان طرح خشکه‌کاری برنج انجام شد.
این مسئول با بیان اینکه همه اقداماتی که در این طرح در حال انجام است با همکاری و اعتبارات مدیریت آب و خاک استان انجام می‌شود، ادامه داد: اجرای این طرح از نظر اقتصادی، کاهش مصرف آب و افزایش سطح عملکرد مناسب است. عباسپور اضافه کرد: ۱۵ هکتار از مزارع در دشت ناز به روش خشکه‌کاری کشت برنج انجام شد.
اکنون رییس سازمان جهاد کشاورزی مازندران در تازه‌ترین اظهاراتش از رونمایی از روش ژاپنی کشت برنج در اراضی استان خبر داد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران گفت: از ۲۱۰ هزار هکتار اراضی شالیزاری استان ۶۰ هزار هکتار به سبک کشاورزی کشور ژاپن تجهیز و نوسازی شد.
به گزارش روابط عمومی جهاد کشاورزی مازندران، بابک مومنی روز دوشنبه درباره اجرای طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری مازندران، افزود: بزرگترین طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری مازندران در شهرستان آمل در حال اجرا است.
وی با بیان اینکه تجهیز اراضی با محوریت اراضی شالیزاری در حال اجرا است و متوسط مالکیت اراضی شالیزاری هفت دهم هکتار است، ادامه داد: تجهیزات و امکانات در اختیار این مزارع قرار ندارد و ابعاد قطعات مهندسی شده و هندسی نیست.
مؤمنی گفت: با توجه به حرکت کشاورزی به سمت اقتصادی و هوشمندانه، باید اراضی کشاورزی ما اقتصادی و مهندسی شده باشد و این طرح با الگوگیری از کشور ژاپن در ایران اجرا شد و یک نظام تحویل و مدیریت آب با محوریت آب و آبیاری و زهکشی اراضی در هر یک از قطعات اجرایی شد که مصرف نهاده‌ها را مدیریت بهینه می‌کند و انقلابی در مدیریت مزارع بوجود می‌آورد.
وی اظهار کرد: این طرح یک طرح زیرساختی و مهم است و از ۲۱۰ هزار هکتار اراضی شالیزاری استان ۶۰ هزار هکتار تاکنون تجهیز و نوسازی شد و سرعت اجرای این پروژه با توجه به محدودیت منابع کند است و باید با جدیت و شتاب بیشتری دنبال شود.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران با بیان اینکه به دنبال توسعه و ارتقاء این طرح هستیم که بتوانیم سامانه‌های کم فشار آبیاری و انتقال آب با لوله را هم در این طرح اجرا کنیم، افزود: آببندان را در بالادست مزارع و در پایین دست مزارع نیز بازچرخانی آب را داریم تا منجر به کاهش تلفات آب را داشته باشیم.
این مسؤول خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه انتقال آب و زهکشی اراضی در مزارع سنتی اراضی شالیزاری وجود نداشت طرح تجهیز و نوسازی اراضی شالیزاری به صورت کامل و با همه ملحقات طرح در روستای نوایی محله فریدونکنار اجرایی شد و به عنوان یک پایلوت ملی است تا به عنوان یک کار ترویجی مورد توجه قرار گیرد. این استان با داشتن ۴۶۰ هزار هکتار زمین‌های زراعی و باغی سالانه ۷۲ نوع محصول کشاورزی را تولید می‌کند. تولید حدود یک میلیون تن برنج، ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن مرکبات و انواع محصولات باغی در مازندران سبب شده که این استان به عنوان قطب تولید محصولات باغی و کشاورزی کشور همواره مورد توجه باشد. برنجکاری یکی از مهم ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است و با تولید بیش از یک میلیون تن، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور از این استان تامین می‌شود. استان مازندران تولید کننده ۷۲ نوع محصول زراعی و باغی است که در تولید ۱۵ محصول رتبه اول تا سوم را دارد.
